بررسی سیستم حسابداری بانک ملی در 99صفحه در قالب فایل ورد قابل ویرایش

 بررسی سیستم حسابداری بانک ملی 

مقدمه 

تشکیل بانک بشکل جدید نخستین بار در سال 1285 هجری شمسی( 1324 ه‍ - ق ) ده سال قبل از بوجود آمدن بانک شاهی از سوی حاج محمد حسن امین دارالضرب یکی از صرافان بزرگ تهران به مظفرالدین شاه قاجار پیشنهاد شد . در این پیشنهاد پس از اشاره به تاثیر بانک درپیشرفت صنعتی کشورهای اروپایی و ذکر اینکه رواج صنعت و احداث خطوط آهن و تلگراف بدون ایجاد بانکی بزرگ میسر نیست و تاکید براینکه چنین موسسه‏ای باید با اشتراک و اتفاق دولت و ملت بوجود آید. متاسفانه این پیشنهاد با دخالتهای بیگانگان و عوامل آنان جامعه عمل نپوشید و بجای آن بانک شاهی در ایران مستقر گردید. 

پس از استقرار مشروطیت هنگامی که دولت از مجلس شورای ملی اجازه استقراض خارجی خواست، احساسات ملی که از وامهای گذشته و رفتار بانکهای بیگانه جریحه دار شده بود به هیجان آمد و نمایندگان مردم بمنظور قطع نفوذ سیاسی و اقتصادی بانکهای مذکور و در ترمیم وضع مالی خزانه ضمن مخالفت با استقراض خارجی تاسیس بانک ملی را خواستار شدند، و جمعی از بازرگانان و صرافان متعهد مشارکت در این بانک ر ا نمودند و در آذرماه 1285 اعلان آن که مبین احساسات عمومی و علاقه مردم به تاسیس یک بانک اعتباری ملی در ایران بود انتشار یافت .
در روز 23 آبان 1285 میرزا ابوالقاسم ناصرالملک وزیر مالیه وقت مظفرالدین شاه در مجلس شورای ملی حاضر شد و از اوضاع نابسامان مالی کشور خبرداد و پیشنهاد داد که دولت برای رفع این مشکل مبلغی از کشورهای اروپایی وام دریافت کند که با مخالفت شدید نمایندگان مواجه شد . نمایندگان پس از شور و پیگیری در روز 9 آذر ماه همان سال با تأسیس بانکی که بتواند برای کشور سود داشته و با سپرده های مردم به نفع کشور و مردم کارکند موافقت کردند. خبر تشکیل بانک ملی با سرمایه 15 میلیون ( 30 کرور) قابل افزایش به 50 میلیون تومان با وجد و شعف عموم ملت روبرو شد.

از طرفی دیگر تغییرات ناگهانی در اوضاع سیاسی و انعقاد قرارداد 1907 میلادی بین دولتهای روسیه و انگلیس و تقسیم ایران و نیز آغاز جنگ جهانی اول و ورود نیروهای اشغالگر به ایران تمام کوششها و تلاشهای تشکیل بانک ملی را نقش بر آب کرد و این آرزوی بزرگ مردم سالها به تعویق افتاد.

پس از پایان جنگ جهانی اول و خروج اشغالگران از ایران ، سرانجام قانون تاسیس بانک ملی ایران در جلسه مورخ 14 اردیبهشت 1306 به تصویب مجلس رسید و اساسنامه بانک در 14 تیر ماه 1307 مورد تصویب کمیسیون مالیه مجلس قرار گرفت و در روز سه شنبه20 شهریور 1307 بانک ملی ایران در تهران رسماً کار خود را آغازکرد.

اولین مدیر عامل بانک ملی دکتر کورت لنیدن بلات و معاون او فوگل به همراه 70 کارشناس از کشور آلمان به ایران آمدند

بر حسب اساسنامه بانک ، بانک ملی ایران بصورت یک شرکت سهامی دارای شخصیت حقوقی شناخته شد و تابع قوانین تجاری تلقی گردید .

سرمایه اولیه بانک 20 میلیون ریال بود که فقط 8 میلیون آن پرداخت شد و در سال 1314 سرمایه بانک به 300 میلیون ریال و در سال 1331 به دومیلیارد ریال افزایش یافت که تمام آن پرداخت شده است .

با توجه به اینکه در آن تاریخ متخصصین بانکی در ایران وجود نداشت بموجب قانونی اجازه استخدام اتباع سویسی یا آلمانی بمنظور اداره بانک داده شد. تعداد کارکنان بانک در روز افتتاح اعم از ایرانی و آلمانی از 27 نفر تجاوز نمی‏کرد در حال حاضر تعداد کارکنان بانک ملی ایران بالغ بر 45 هزار نفر است .

در ابتدای تاسیس بانک علاوه بر شعبه مرکزی دو شعبه در بازار تهران و بندربوشهر که مهمترین بندر بازرگانی آنروز ایران بود تاسیس گردید .

 

 

نخستین نمایندگی بانک در خارج از کشور در سال 1327 در هامبورگ تاسیس شد .
تاسیس بانک کارگشایی: در سال 1305 بنگاهی بنام موسسه رهنی دولتی ایران، از محل وجوه صندوق بازنشستگی کارکنان دولت برای رفع حوائج مردم بوجود آمد که تا سال 1307 تحت نظر وزارت دارایی اداره میگردید پس از تاسیس بانک ملی به این بانک واگذار و در سال 1318 این موسسه بنام بانک کارگشایی مرسوم و یکی از سازمانهای تابعه بانک ملی محسوب شد .

در تاریخ 22 اسفند ماه 1310 حق نشر اسکناس از تصویب مجلس شورای ملی گذشت و رسماً به مدت 10 سال بانک ملی ایران اعطا شد که به خودی خود قابل تمدید بود و در فروردین ماه 1311 نخستین اسکناس بانک ملی ایران انتشار یافت .

صندوق پس انداز : در سال 1318 بموجب قانونی بمنظور تشویق و ترغیب مردم به پس انداز، صندوق پس‌انداز بانک ملی ایران تاسیس شد که پس از استقرار نظام بانکداری اسلامی بصورت قرض الحسنه پس‌انداز، یکی از واحدهای فعال بانک بشمار میرود .

نخستین مجله اقتصادی کشور در سال 1313 انتشار یافت که اولین نشریه آماری، اقتصادی و مالی در ایران بود که به تهیه شاخص قیمتها، شاخص عمده فروشی و تحول وقایع اقتصادی مبادرت و توانست گام موثری برای تهیه زمینــــــــه مطالعــــــــات اقتصادی در کشــــــور را فراهم آورد این نشریه به همت دکتر لوتس گیلهامر DR. Lutz Glelhammer اولین رئیس اداره بررسیهای اقتصادی و احصائیه(آمار) بانک منتشر شد .

بانک کشاورزی تفکیک بانک فاحتی از بانک : در قانون اجازه تأسیس بانک مقرر شده بود چنانچه دامنه معاملات شعبه فلاحتی بانک، توسعه یابد به بانک مستقلی تبدیل گردد. در تاریخ 25 تیر ماه 1312 شعبه فلاحتی بانک ملی ایران تفکیک و به بانک مستقلی نام بانک کشاورزی تبدیل شد .

بانک مرکزی : تا قبل از سال 1338 بانک ملی ایران وظایف بانک مرکزی مانند حق انحصاری انتشار اسکناس و تنظیم جریان پول کشور را بعهده داشت در سال 1338 لایحه اساسنامه بانکی و پولی ایران به تصویب مجلس رسید و از هجدهم مرداد 1339 وظایف بانک مرکزی از بانک ملی منتزع و با سرمایه 6/3 میلیارد ریال فعالیت خود را آغاز نمود.

آرزوی مردم ایران و علاقه آنها برای تاسیس بانک ملی رهایی از سلطه اقتصادی و سیاسی بیگانگان و جلوگیری از تسلط آنها بر منابع حیاتی و ذخائر کشور بود، بانک ملی و دیگر بانکهائیکه پس از آن آغاز فعالیت نموده‏ اند ، توانستند خدمات مفید و ارزنده‏ای مانند جمع آوری سپرده‏های مردم، حل مشکل نگهداری وجوه نقد و طلا و نقره، نگاهداری حساب خزانه دولت،‌اعطای تسهیلات اعتباری جهت راه‌اندازی کارخانجات و موسسات بزرگ تولیدی و زیربنائی ، احداث واحدهای صنعتی- کشاورزی ، تسهیل در روابط تجاری داخلی و خارجی را ارائه نمایند.

 پس از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار حاکمیت جمهوری اسلامی،‌تغییر سیستم بانکداری و حذف ربا و ایجاد بانک بر مبنای تعالیم و احکام اسلامی مورد توجه قرار گرفت که پس از تصویب لایحه قانونی عملیات بانکی بدون ربا در سال 1362 و ابلاغ آن به بانکها، دستورالعملها و آئین نامه های اجرایی تهیه و از اول فروردین ماه 1363 این قانون در بانک ملی ایران مورد اجرا گذاشته شد . 

اکنون بیش از80 سال است که از تأسیس پرافتخار بانک ملی ایران می‏گذرد . در حال حاضر بیش از 3200 شعبه فعال در داخل و 16 شعبه فعال در خارج کشور مشغول بکارند که باعث شده این بانک یکی از قوی‏ترین مؤسسات

مالی چه در ایران حتی در دنیا باشد

بانک ملی ایران بمنظور اجرای هر چه صحیحتر قوانین که با دوصنعت بارز و مهم آن وجه تمایز سیستم بانکداری اسلامی و نظام بانکداری در جهان امروز است تعیین حذف ربا از سیستم بانکی و نظام اقتصادی کشور و استفاده از سرمایه های بانک و سپرده های مردم بمنظور رشد اقتصادی برای محرومین و ایجاد عدالت و قسط در جامعه با تلاش کارکنان متعمد و متخصص خود توانسته است گامهای موثر و مفیدی را بردارد.

فرهنگ سازمانی « رفتار اداری »

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

سازمان چیست ؟

 ایده سازمان از این حقیقت سرچشمه می گیرد که فرد به تنهایی قادر نیست کلیه احتیاجات و آرزوهای خود را برآورده سازد . از آنجائیکه فرد فاقد توانائی ، قدرت کافی برای انجام تمامی نیازهای خود ندارد ، مجبور خواهد بود برای دستیابی به تمامی خواسته های خود به کمک دیگران متکی باشد وقتی چند نفر تلاشهای خود را با یکدیگر هماهنگ می کنند متوجه می شوند که می توانند کارهایی انجام دهند که از عهده هر یک از آنها به تنهایی خارج بوده است .

یکی از تعاریفی که دربار? سازمان شده این است که سازمان پدیده ای اجتماعی بوده و از جمع عده ای افراد که توانایی همکاری داشته و با ایجاد روابط  گوناگون برای نیل به هدف مشترکی کوشش می نمایند ، تشکیل می شود .

 

 

انواع مختلف ساخت سازمانی

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 سازمان ها را برحسب انواع سـاخت سـازمانی آنــها در دســته های مخــتلف تقسـیم بـندی می نمایند . رایج ترین این تقسیم بندی ها ، تمایز میان ساخت سازمانی رسمی و غیر رسمی می باشد که به شرح آن می پردازیم .

 سازمان رسمی و غیر رسمی :

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 یکی از مشهورترین انواع دسته بندی سازمانها ، تقسیم آن به سازمانهای رسمی وغیررسمی می باشد . این دودسته بندی بر حسب روابط و ضوابط حاکم بر سازمانها تعیین شده است که البته در هیچ سازمانی کلاً و به طور مطلق سازمان رسمی و غیررسمی وجود نداشته ، بلکه ترکیبی از این دو حالت موجود می باشد .

سازمان رسمی :

ـــــــــــــــــــــــــ

سازمان رسمی نظامی است که بر مبنای هدف خاصی تشکیل و درآن حدود وظایف ، اختیارات کانالهای ارتباطی و سلسله مراتب سازمانی از قبل تعیین و مشخص شده است . افراد موظف هستند تا خود را با شبکه روابط رسمی منطبق ساخته و از آن پیروی نمایند .

 

سازمان غیررسمی :

ـــــــــــــــــــــــــــــــ

سازمانها به نحوی که در نوشته های رسمی تحریر و تصریح شده است ، عمل نمی نمایند. زیرا به مجرد گردهم آئی افراد در سازمان رسمی ، تماس های متعددی جدای از روابط تعیین شده سازمانی بین آنها برقرار می شود . این روابط می تواند بر اثر علائق مشترک ، نیازهای مشترک ، تنفر از یک پدیده ، محیط زیست مشترک ، اعتقادات مشترک وغیره بوجود آید که بدون هیچگونه نقشه یا هدف قبلی ایجاد گشته و صرفاً ناشی از غیریزه اجتماعی و تمایلات طبیعی انسان است . لازم? بوجود آمدن اینگونه سازمانهای غیررسمی وجود یک سازمان رسمی است اینگونه سازمانها اگرچه دارای هدف از پیش تعیین شده نمی باشند ، ولی ناخودآگاه در شرایط ویژه هدف دار شده وحدود روابط نیز در بین افراد آن از قانونمندیهای خاص تبعیت می کند و اگر چه در شبکه سازمانهای رسمی منظور نمی شوند ، ولی در درون آنها دارای قدرت می باشند .

 تفاوت های سازمان رسمی و غیررسمی

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1-  سازمان رسمی طبق قانون مدون شکل می گیرد و دارای اهداف از پیش تعیین شده است  اما وجود و پیدایش سازمان غیررسمی در جائی مطرح و مکتوب نیست .

2-  منبع قدرت درسازمان رسمی ، قانون ، اختیار و مسئولیت است . سازمان قرار دارد ، از مزایای قانونی واختیارات پیش بینی شده برخوردار است ، ولی در سازمان غیررسمی منبع قدرت در فرد و یا افراد نهفته است . درواقع اراده ، خواست و تفویض اختیار افراد است که به گروهی و یا به یک فرد قدرت و یا اختیار انجام دادن بعـضی از امــور را می دهد .

3-  در سازمان رسمی ، پیروی و اجباری است و هر فرد که به استخدام سازمانی در آید ، موظف ومجبور است در محدوده قوانین و مقررات به انجام وظیفه بپردازد . در مقابل ، در سازمان غیررسمی ، تبعیت داوطلبانه است .

4-  جهت قدرت درسازمان رسمی از بالا به پایین است ، در واقع ، قدرت ناشی از تفویض اختیار ، مرکزیت و سلسله مراتب بالاتر است ولی جهت قدرت در سازمان غیررسمی ، تک تک افراد گروه هستند که از پایین به بالا با تفویض اختیار ، قدرت لازم را به رهبری می دهد و تا وقتی که افراد گروه غیر رسمی ، به یک فرد اعتماد لازم را داشته باشند ، او در قدرت باقی می ماند .

5-  درسازمان رسمی ، اداره سازمان براساس قوانین مقررات و پیش بینی هایی که در شرح وظایف آمده است ، انجام می گیرد و اداره کننده سازمان که اصطلاحاً مدیر نامیده می شود ، حق ندارد دستوراتی خارج از حدود وظایف سازمانی صادر کند و یا رفتار را در راههای غیرپیش بینی شده هدایت کند . اما درسازمان غیررسمی که به جای« مدیریت » از اصطلاح « رهبری » استفاده می شود ، رهبر می تواند از تمام راه های ممکن که گروه را به سرمنزل مقصود و اهداف خود می رساند ، استفاده کند .

 

مدیر کاردان و با تجربه و آگاه به اهداف و رفتار غیررسمی سعی می کند تا از نیروهای بالقوه گروه های داخل سازمان به نفع اهداف سازمان ومدیریت استفاده کند . اگر او در این راه بتواند نظر سازمان غیررسمی را به خود جلب و آن را در راستای اهداف سازمان قرار دهد ، بی گمان در مدیریت خود موفق خواهد شد و اگر نتواند از این پدیده اجتناب ناپذیر سازمانی به نحو شایسته بهره گیرد ، بدون شک با نیرویی معارض و مقابل روبرو خواهد شد تا جایی که بــسیاری از انرژی ها ، تلاشها و امکانات سازمان و مدیریت به هدر خواهد رفت و شاید درنهایت هم سازمان و هم مدیریت از پای درآید .

چنانچه مدیر بتواند سازمان غیررسمی را با خود همدل سازد فواید بسیاری بر آن مترتب است از جمله :

v    سازمان غیررسمی می تواند در کارها به مدیریت کمک کند و مشکلات را حل و از بارکار مدیریت بکاهد .

v    سازمان غیر رسمی باعث تحریک ، تهیج انگیزه و در نتیجه فعالیت بیشتر افراد در سازمان می شود .

v    سازمان غیررسمی اجرای برنامه ها را پشتیبانی و تضمین می کند .

v    سازمان غیررسمی از انحرافات سازمان از اهداف اصلی و اصیل خود جلوگیر می کند .

v    سازمان غیررسمی جلوی زیاده رویها و تصمیمات غیر منطقی و یکطرفه و بدون ملاحظه مدیریت را می گیرد .

v  سازمان غیررسمی برای افراد گروه امنیت ، موفقیت و رضایت به وجــود می آورد که اینها از عوامل کارآئی و بازدهی در سازمان رسمی هستند .

تعریف پول :

ــــــــــــــــــــ

 پول وسیله مبادله ای است که مورد پذیرش عامه مردم بوده و قدرت ذخیره ارزش نامحدود داشته باشد .

1- انواع پول :

ـــــــــــــــــــــــ

 1-1-  پول کالایی در جوامع نخستین : انواع کالاهای تولید شده جهت مصرف ، صرفاً از طریق تعویض و مبادله کالا به کالا امکان پذیر بود این معاملات را تهاتری یا پایاپای نـیز می نامیدند .

مبادلات مذکور با مشکلات بسیاری همراه بود از جمله :

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

الف – تعیین ارزش کالا بر اساس واحد معینی که مورد تأیید همگانی باشد میسر نبود .

ب – تعیین خریدار و فروشنده ( طرفین مبادله ) که هر دو نیاز به کالای عرضه شده طرف مقابل را داشته و آماده مبادله و کالا با یکدیگر باشند با اشکالاتی مواجه می گردید .

ج – انتخاب کالای واسطه بعنوان تعیین کننده ارزش که بعدها مرسوم گردید نیز مشکل را حل نمی نمود زیرا کالای واسطه به علت غیرقابل تقسیم بودن مانع از انجام معاملات کوچک می گردید و نیز بعلت حجم زیاد و ارزش کم در بعضی از مواقع و امکان فساد پذیری آن ، نقش اسـاسی پــول را که ذخـیره کـردن آن می باشد غیر ممکن می ساخت .

2-1- پول فلزی : پس از کشف فلزات قیمتی طلا ونقره ، این فلزات جایگزین وسایل مبادلات قبلی شده و در جوامع مختلف مسئولان امر نسبت به ضرب سکه اقدام نمودند و این سکه ها را در قلمرو جغرافیایی خویش رایج ساختند .

 

3-1- پول کاغذی : اززمانهای قدیم اسکناس بصورت مختلف وجود داشت و در بیشتر جوامع که اسناد کاغذی در قبال اموال به امانت گذاشته شده بود به قبض رسید معروف بود که در بازار دست به دست می گشت وعملاً وظایف پول مسکوک و رایج آن زمان را انجام می داد . در سال 1656 میلادی بالمستروخ مؤسس بانک اسکناس کاغذی را بصورت امروزی ابداع نمود . این نوع پول درواقع تعهدنامه ای بود که طبق آن بانک قبول کننده سپرد? ، آنرا منتشر کرده و تعهد می نمود که هر وقت حامل آن به بانک رجوع کند بدون هیچگونه تشریفاتی معادل آنرا بصورت مسکوک فلزی به وی بپردازد . این همان اسکناس است که بعدها با طلا رابطه رسمی برقرار ساخته و از نظر کارکنان انتشار و مؤسسات ناشر قانونمند گردید واز قرن نوزدهم درچارچوب مقررات و قوانین پولی و بانکی تحت عنوان پول رایج عمومی درمبادلات اقتصادی متداول گردید .

 

4-1- پول تحریری : پول تحریری به مجموع مانده حسابهای مشتریان نزد بانکها و سایر مؤسساتی که سپرده می پذیرند اطلاق می شود . این پول معمولاً بوسیله چک ویا وسائل دیگر از حسابی به حساب دیگر قابل انتقال است . درواقع پول تحریری همان مانده حسابجاری یا اعتباری اشخاص می باشد که نزد بانکها نگهداری می شود .

2- وظایف پول :

ـــــــــــــــــــــــــ

 پول در جامعه دارای نقشها و وظایف زیر می باشد :

1-2- پول وسیله مبادله است یعنی کلیه کالاها و خدمات عرضه شده در اقتصاد جامعه با پول ارزش گذاری و مبادله می گردد .

2-2- پول وسیله سنجش ارزش استیعنی ارزش کلیه کالاها و خدمات با پول سنجیده می شود .

3-2- پول وسیله ذخیره ارزش است . یعنی با اندوختن پول قدرت خرید درزمان آینده حفظ می گردد .

4-2- پول وسیله پرداختهای آتی است ، یعنی معاملاتی که در حال حاضر انجام می شود و تسویه آن به آینده موکول می گردد ( خرید نسیه ) .

5-2- پول وسیله پیش خرید کالا و خدمات است ، یعنی معاملاتی درحال حاضر انجام و تحویل کالا یا خدمات به آینده موکول می شود همانند معاملات سلف .

6-2- پول واحد ثبت معاملات بازرگانی در دفاتر حسابداری است .

3- بانک :

همزمان با صدور اسناد ( قبض رسید ) و ابداع پول ، عملیات بانکی نیزبصورت اولیه (صرافی ) آغاز گردید . درزمانهای قدیم سازمانها ، مؤسسات ، معابد و برخی از اشخاص معتبر به عملیات صرافی اشتغال داشته و اینگونه افراد نسبت به قبول سپرده ، تـنزل اوراق ، پـرداخت وام و صنـدوقداری مشـتریـان اقــدام مـی نمودند .

بعلت حرمت ربانزد مسیحیان و مسلمانان ، عمده عملیات صرافی در قرون وسطی توسط یهودیها انجام می پذیرفت . بطوریکه این فعالیت در برخی ازمراکز شهرها بطور انحصاری دراختیار این قوم قرار گرفت .

دردوره جدید با پیشرفت تدریجی تجارت و دادوستد در سواحل دریای مدیترانه و کشف آمریکا و راههای دریایی جدید و استقرار روابط بازرگانی بین شرق وغرب کم کم دامنه فعالیت اقتصادی به کشورهای سواحل اقیانوس اطلس گسترش یافت واین پیشرفت توأم با استفاده روزافزون از خدمات بانکی بود که با ورود طلا و نقره فراوان از آمریکا و آثار پولی آن در اروپا از یک طرف و رفع ممنوعیت دریافت بهره در آئین مسیح براثر فتوای جان کالون رهبر پروتستانها از طرف دیگر، فعالیتهای بانکی روبه افزایش و تکامل نهاد وبا انتشار اسکناس و امکان تبدیل آن به فلز به صورت صدرصد ، بانکداری رونق یافت و محلی برای قبول سپرده های نقدی مردم ،پرداخت وام یا اعطای اعتبار ، صدورچک و . . . گردید .

 

 4- تشکیل بانک مرکزی :

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

به مرور زمان و رشد بی رویه بانکهای ناشر اسکناس و عدم نظارت قانونی دولت بر عملیات بانکی به تدریج بانکها از موازین لازم برای ایجاد تسهیلات اعتباری و پرداخت وام عدول نموده واین تندروی دراعطای اعتبارات و زیاده روی در پرداخت وام سرانجام موجب توقف و ورشکستگی بانکها گردید بطوریکه دخالت و نظارت دولت را بصورت مستقیم یا غیرمستقیم در کار بانکداری الزامی ساخت ، بدین ترتیب در راستای نظارت دولت برعملیات بانکی انتشار اسکناس ، بطور انحصاری با تأسیس بانک ناشر اسکناس یا بانک مرکزی بعهده دولت واگذار گردید و نظارت مستقیمی از طرف قانونگذار بر بانکهای ناش اسکناس اعمال گردید .

درپی بحرانهای پولی بعد از جنگ جهانی اول واعتقاد بیشتر به حفظ ارزش پول از طریق نظارت در نشراسکناس پس از کنفرانس بین الملل بروکسل ( 1921 میلادی ) و قبول توصیه آن بیشتر کشورها پذیرفتند که وجود بانک مرکزی درهرکشور می تواند با حفظ ارزش پول ، تنظیم حجم اعتبارات ، اعمال سیاستهای پولی و نظارت بر عملیات کلیه بانکهای تجاری از بروز بحرانهای پولی جلوگیری کرده و نقش اساسی را در رشد و توسعه اقتصادی کشور ایفا نماید .

  5- بانکداری در ایران :

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 1-5- اولین بانک در ایران با نام بانک جدید شرق که مرکز آن در لندن واقع شده بود درسال 1266 درشمال شرقی میدان توپخانه شروع به فعالیت نمود . این بانک به حسابهای جاری 5/2% و حسابهای سپرده ثابت بمدت 6 ماه 4% و با مدت یکسال 6% سود می پرداخت و برای اولین بار اقدام به انتشار نوعی پول کاغذی بصورت حواله به عهده خزانه بانک با مبلغ بیش از 5 قران نمود .

2-5- بانک شاهی :

ــــــــــــــــــــــــــــــ

مبتکراین بانک پاول جولیوس رویتر بود که درمقابل پرداخت 000، 40 لیر امتیاز کشیدن راه آهن را گرفت و به دولت ایران واواگذار گردید که یکی از عملیات عمده بانک مذکور حق انحصاری نشر اسکناس و روح آن درایران بود این بانک تا سال 1327 طبق قرارداد منعقد فعالیت داشت .

 3-5- بانک استقراضی :

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

در سال 1269 یکی از اتباع دولت روسیه بنام  ژاک بولیاکوف امتیاز تأسیس انجمن استقراضی بمدت 75 سال را دریافت نمود ، این انجمن از پرداخت هر گونه مالیات معاف و مقرر گردید 10% از عواید حاصله را به خزانه دولت بپردازد ، بعدها انجمن مذکور به بان استقراضی تبدیل گردید . بانک مذکور در سال 1301 به دولت ایران واگذار شد .

 4-5- بانک سپه :

ـــــــــــــــــــــــــــ

بانک سپه اولین بانک ایرانی است که در تاریخ 14/2/1304 بصورت چند دکه کوچک در گذر تقی خان و با سرمایه اولیه 950 ،883، 3 ریال که از محل مانده موجودی صندوق بازنشستگی درجه داران ارتش تأمین می گردید تأسیس شد .

5-5- بانک ملی ایران :

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

برای اولین بار در سال 1258 پیشنهاد ایجاد بانک ایرانی توسط حاج محمد حسن امین دارالضرب تقدیم حکومت شد که مورد قبول واقع نگردید .

در پنجم آذرماه 1285 نمایندگان مجلس شورای ملی ضمن مخالفت با استقراض خارجی تأسیس بانک ملی را خواستار شده و جمعی از بازرگانان و صرافان تعهد مشارکت نمودند . تا اینکه اجازه تشکیل بانک صادر گردید ، لیکن عملاً اقدام مثبتی جهت تشکیل آن بعمل نیامد . در سال 1306 دولت پس از مطالعات لازم لایحه قانون اجازه تأسیس بانک ملی را تقدیم مجلس دوره ششم مجلس قانونگذاری نمود . بدین ترتیب در 17/6/1307 بانک ملی ایران با سرمایه 20 میلیون ریال که 8 میلیون ریال آن پرداخت شده بود شروع بکار نمود . یکی از اقدامات مهم واساسی بانک ملی به مصور خارج ساختن کنترل اقتصاد پولی ایران از دست بانکهای خارجی ، تحصیل امتیاز نشر اسکناس در ازای پرداخت 200 هزار لیره انگلیسی به بانک شاهی ایران بود بدین ترتیب حق انحصاری انتشار اسکناس برای مدت ده سال در اختیار بانک ملی قرار گرفت .

 6-5- تأسیس سایر بانکها :

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

از سال 1329 به بعد بانکهای خصوصی ایران با استفاده از مقررات قانون تجارت بصورت شرکتهای سهامی تأسیس و شروع به فعالیت بانکی نمودند . همزمان بالایح? قانونی بانکها مصوب سال 1333 بانکهای دیگری در ایران بخصوص بانکهای مختلط  ایرانی و خارجی تأسیس گردیدند تا جائیکه تعداد بانکهای مذکور در سال 1340 بالغ بر 28 بانک دولتی  خصوصی و مختلط گردید .

 

7-5- تشکیل بانک مرکزی ایران :

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

عملیات و فعالیتهای بانک ملی براساس وظایف و مسئولیتهایی که برعهده داشت به نظر بانکهای تجاری غیرعادلانه بود زیرا بانک مزبور یک طرف بعنوان یکی از مجهزترین بانکهای تجاری در انجام کلیه عملیات انتفاعی با سایر بانکها رقابت داشت و از طرف دیگر با تنظیم و اجرای سیاست پول یو دستورالعمل بانکی فعالیت بانکهای دیگر را تحت کنترل و نظارت قرار می داد . با توجه به دلایل فوق و نیز فکرتدوین قانون جامع پولی و بانکی کشور وبا عنایت بر لزوم تأسیس بانک مرکزی ایران بمنظور تنظیم حجم پول واعتبار، حفظ ارزش پول ، اجرای سیاست پولی و نظارت برسیستم بانکی ، بانک مرکزی ایران درتاریخ 18/5//1339 تأسیس و وظایف بانک ملی تجزیه گردید بموجب قانون پولی و بانکی کشور فعالیتهای غیرانتفاعی بانک ملی از قبیل نشر اسکناس ، صندوقداری دولت ، نگهداری از جواهرات ملی ، نظارت برعملیات بانکها ، و حفظ ارزش پول به بانک مرکزی واگذار گردید .

سرمایه اولیه بانک مرکزی 6/3 میلیارد ریال بود .

این متن فقط قسمتی از  بررسی سیستم حسابداری بانک ملی  می باشد

جهت دریافت کل متن ، لطفا آن را خریداری نمایید